Tước hiệu “ Mẹ Thiên Chúa” của Đức Maria không có trong Tin Mừng. Tước hiệu này được đề cập đầu tiên trong tài liệu của Thánh Hippolitus ( +235) ở Rôma. Sau đó Thượng Phụ Giáo chủ Constantinople là Nestorius ( 428) phản đối tứơc hiệu này. Công đồng Ephese (431) đã bảo vệ giáo lý Chúa Kitô có một ngôi vị duy nhất bằng việc kết án giáo thuyết Nestorius. Công đồng công nhận việc tôn kính Đức Maria với tước hiệu ‘Mẹ Thiên Chúa’ ( Theotokos). Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa bởi vì Ngôi Lời đã trở thành nhục thể trong Mẹ và qua mẹ. Đức Maria làm Mẹ nhờ quyền năng Chúa Thánh Thần.
Lễ Mẹ Thiên Chúa được Giáo Hội Đông Phương mừng đầu tiên tại Giêrusalem ngày 15/08 quãng năm 428. Năm 1931, kỷ niệm 15 thế kỷ Công đồng Ephese tuyên tín Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa, Đức Piô ban hành thông điệp ‘Lux Veriatatis’ diễn giả tín lý Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa nhờ màu nhiệm Nhập thể và truyền mừng lễ này trong khắp Giáo Hội ngày 11/10. Năm 1969 trong chiều hướng canh tân phụng vụ Đức Phaolô VI đã đổi lễ này sang ngày 01 tháng Giêng.
I. Khám Phá Sứ Điệp Tin Mừng ( Lc 2, 16-21)
Tin Mừng ghi lại sự kiện sảy ra tại Bêlem khi các mục đồng đến viếng thăm Hài Nhi mới sinh theo lời loan báo của Thiên Thần, cho thấy, Đức Maria là mẹ Chúa Giêsu.
1. Phản ứng của các Mục đồng : Từ nỗi sợ hãi khi đước sứ thần báo tin, các mục đồng vội vã đến Bêlem và đã mau chóng hiểu ngay những lời đã báo về Hài Nhi. Rồi sau đó khi ra về họ hớn hở vui mừng tung hô ca tụng Chúa. Các mục đồng là những người diễm phúc được đón nhận Tin Mừng và thăm viếng Chúa Giêsu Hài Đồng đầu tiên. Là những người nghèo được đón nhận Tin Mừng họ đã trở nên người loán báo Tin Mừng. Tấm lòng đơn sơ chất phác, khó nghèo đã giúp họ hiểu và tin vào những gì đã nghe, đã thấy.
2. Phản ứng của Đức Maria : Xem ra co vẻ trái ngựơc với tahí độ hân hoan vui mừng của các mục đồng, Đức Maria chỉ lặng lẽ ghi nhớ tất cả những sự kiện sảy ravà suy niệm trong lòng. Theo lời Sứ Thần truyền tin, Mẹ đã biết Con Mẹ sinh ra là ai, là Đấng Messia thuộc dòng dõi Đavít; từ những lời của Mục đồng được Sứ Thần loan báo, Mẹ đã biết Con Mẹ sinh ra là Đấng Cứu Thế. Nhưng một cách cụ thể các tước hiệu này có ý nghĩa gì? Có lẽ Mẹ chưa hiểu hết nên cần phải suy gẫm.
3. Tất cả các sự kiện từ việc các mục đồng hiểu và tin nhận những lời loan báo về hài nhi đến việc Đức Maria ghi nhớ và suy gẫm trong lòng cho thấy: Mẹ đã hạ sinh một con người đặc biệt, Người Con ấy chính là Thiên Chúa nhập thể làm người.
II. Chiêm Ngắm Chúa Giêsu : Thực chất của việc công đồng Ephese tuyên tín Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa là vấn đề Kitô học, xác quyết Chúa Giêsu có một Ngôi Vị chống lại lạc thuyết Nestorius cho rằng Người có hai Ngôi Vị. Đức Maria Mẹ Thiên Chúa là sự xác tín Chúa Giêsu là Thiên Chúa đã làm người ở giữa nhân loại. Người là Thiên Chúa thật và là người thật. Đức Maria được tuyển chọn làm Mẹ Thiên Chúa, nhờ Chúa Giêsu Con Mẹ. Mọi Kitô hữu được trở nên con cái Thiên Chúa cũng nhờ chính Chúa Giêsu. Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa cũng Mẹ của Kitô hữu. Kitô hữu cũng thuộc về gia đình của Chúa. Sống noi gương Đức Maria, gắn bó với Chúa Giêsu là phương thế đễ mỗi người ngày càng trở nên con cái chí ái của Chúa Cha
III. Gợi Ý Bài Giảng
1. Phẩm chất Mẹ Thiên Chúa : Khi chiêm ngắm màu nhiệm nhập thể, người ta không thể tách rời Con Thiên Chúa ra khỏi Mẹ Người. Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa vì Con của Mẹ là Thiên Chúa. Phẩm chức Thiên Mẫu của mẹ vang vọng từ truyền thống đáng kính của Giáo Hội với một niềm tin son sắt và tình mến dạt dào. Chúng ta tuyên xưng Mẹ với Tước hiệu Mẹ Thiên Chúa với lòng tôn kính và yêu mến Đức Mẹ chân thành. Mẹ là Mẹ Thiên Chúa cũng là Mẹ mỗi Kitô hữu chúng ta. Vì là Mẹ nên Mẹ hết lòng yêu thương chăm sóc cho chúng ta như đã hết lòng tận tuỵ chăm sóc yêu thương Chúa Giêsu. Phận làm con, hãy noi gương Chúa Giêsu Kitô hữu cũng dành cho Mẹ một tấm lòng thảo kính chân thành. Thảo kính với Mẹ là biết nghe và thực thi Lời Chúa như Mẹ. Thảo hiếu với mẹ là biết gắn bó và đưa Chúa Giêsu, tình yêu cứu độ đến cho mọi người cùng với Mẹ.
2. Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa, Khởi đầu của một tạo dựng mới, một thời đại mới : Giáo Hội mừng lễ Mẹ Thiên Chúa vào ngày dầu năm Dương lịch, cũng là ngày cầu nguyện cho hòa bình thế giới như một nhắc nhớ việc chiêm ngưỡng Mẹ là một Tạo Vật mới tinh tuyền của Thiên Chúa, một Eva mới khởi đầu một thời đại mới, một tạo dựng mới. Kỷ nguyên cứu độ đã khởi sự qua việc Chúa Giêsu nhập thể trong cung lòng Đức Mẹ sau lời xin vâng của Ngài. Mẹ đã được Thiên Chúa Cha tuyển chọn làm Mẹ Đấng Cứu thế để bắt đầu kỷ nguyên cứu độ. Nếu Eva cũ đã bất tuân để vùi lấp con người trong sự chết và khổ đau, thì Đức Mẹ với tâm tình xin vâng đã đưa Chúa Giêsu đến với nhân loại để mang lại sự sống và tình yêu. Từ đây nhân loại sẽ bước đi trong ánh sáng cứu độ. Chúa Giêsu vị Vua Thái Bình, Hoàng tử Bình An đã đi vào lòng thế giới, để thiết lập vương quốc Nước trời qua Mẹ Maria. Hôm nay nhân loại chúng ta sẽ chung hưởng hạnh phúc và nên táhi bình thịnh trị nếu chúng at biết noi gương Mẹ, cùng với Mẹ đón nhận Chúa Giêsu.
IV. Lời Cầu Chung
* Lời Mở : Anh chị em thân mến. Thiên Chú đã yêu thương ban tặng cho chúng ta Con Một của Ngài là Chúa Giêsu nhập thể trong cung lòng Trinh nữ Maria để mang lại ơn cứu độ cho nhân loại. Trong tâm tình tin tưởng và yêu mến, nhờ lời Đức Mẹ chuyển cầu chúng ta cùng dâng lời cầu xin.
1. Giáo Hội là Mẹ của chúng ta. Chúng ta cùng cầu xin cho Giáo Hội luôn biết noi theo gương của Đức Maria hết lòng yêu thương chăm lo cho con cái mình trong đời sống tinh thần và đức tin.
2. Đức Mẹ với tấm lòng hiền mẫu đã hết lòng yêu thương chăm sóc cho Chúa Giêsu và mọi người. Chúng ta cùng cầu xin cho các nhà lãnh đạo các quốc gia cũng hết lòng yêu thương chăm lo phục vụ dân nước với lòng tận tuỵ và trung thành, để góp phần tích cực xây dựng hòa bình và ấm no cho xã hội và mọi người.
3. Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa cũng là Mẹ của Kitô hữu. Chúng ta cùng cầu nguyện cho mọi người trong chúng ta biết yêu thương thảo kính với Mẹ qua việc siêng năng đến với Mẹ và nhất là bằng việc luôn noi gương Mẹ sống Tin Mừng.
* Kết Nguyện : Lạy Thiên Chúa là Đấng giàu lòng nhân ái. Chúng con cảm tạ Chúa đã thương ban cho chúng con được làm con Đức Maria trong Chúa Giêsu Kitô. Xin cho chúng con biết thực sự nhìn nhận nhau là anh em để yêu thương tôn trong nhau và cùng nhau xây dựng sự hiệp nhất và tình yêu trong cộng đoàn. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.